donderdag 10 augustus 2023

Over dammer Jan T. Terpstra        

 * Leeuwarden, 1 maart 1949  -  † 5 augustus 2023)             

Tekst uitgesproken door voorzitter Sietse Nagel tijdens de crematieplechtigheid in besloten kring te Goutum op 10-8-2023.
Op de avond hiervoor hebben veel dammers en andere mensen afscheid genomen.

































 

Familieleden en damvrienden van Jan.
Mij is gevraagd hier als clubgenoot van Jan en als voorzitter van Damclub Huizum iets te zeggen.
Jan’s overlijden is een gevoelig verlies voor de familie.
Het is ook een grote slag voor de club. Jan was één van ons en had zijn eigen inbreng in de gezelligheid na afloop van de clubavonden.

Na een verzoek van clubgenoot Tjalling van den Bosch hebben velen Jan bezocht in het ziekenhuis en het hospice en velen hebben onlangs hun medeleven betoond in de damgroepen op Facebook in de vorm van reacties en herinneringen. Dit was mooi om te ervaren.

Diverse reacties van mensen
Jan was een Icoon, absoluut uniek, markant, opmerkelijk, vriendelijk, spontaan en een legende.
Oud-exploitant Arie van der Wal van Tivoli noemt Jan een graag geziene gast.


Hoe Jan dammer werd

Jan woonde in de 1e Dwarsstraat op nummer 10  (bij de Verlengde Schrans), een echte Huzumer dus. In 1964 kwam Jan op 15 jarige leeftijd op school in aanraking met het damspel.
Neef Joop de Wal nam Jan in 1967 mee naar Damclub Huizum, de start van een lidmaatschap dat 56 jaar zou duren.


Uit een in 1994 gehouden enquête haalde ik het volgende
:

Op de vraag wat de eerste damherinnering was, antwoordde Jan:
‘De eerste medaille tijdens het Welgelegen-damtoernooi in Harlingen.’

Wat Jan aantrok in het dammen was o.a. dat het spel steeds weer anders was.
Hij hield van probleemstanden oplossen, van correspondentiedammen, toernooidammen,
het besturen, het jeugdwerk, de gezellige nazit, kortom van alle facetten.

Als beste prestatie beschouwde Jan, dat hij zich drie keer had geplaatst voor de Friese finale. Hij zou uiteindelijk 5x meespelen in de finale. Ook dat hij zich plaatste voor de finale van het NK Correspondentiedammen, was voor hem een prestatie om trots op te zijn.

Competities en toernooien

Waar de tweede initiaal, de T, in Jan’s naam voor stond, wist niet iedereen.
Sommigen gaven er hun eigen draai aan, het was volgens hun de T van 'Toernooitijger',
want dat was hij gedurende de jaren geworden. Jan was een trouw clublid en nam deel aan alle soorten damevenementen in binnen- en buitenland.

We noemen Nijmegen, Brunssum, Baarn, Heerhugowaard, Hoogeveen, Mello Koolman Groningen, Korbach, Praag, Parijs, Polen, Letland, Boedapes, FK's, onderlinge competitie Damclub Huizum, teamwedstrijden, correspondentiedammen, sneldammen, rapiddammen enz. Behalve blinddammen. 

Clubgenoot Piet Bouma wees ons erop dat Jan van de spelers in de KNDB-ratinglijst de meeste partijen op zijn naam heeft staan, namelijk 2408.

De T tussen Jan en Terpstra was ook om onderscheid te maken, want er bestaat wonder boven wonder nog een dammende Jan Terpstra, in Amsterdam.
Volgens Turbodambase, de partijendatabase, speelden de beide Jannen op 10 april 2009 tegen elkaar in het VAD Paastoernooi. De uitslag was 1-1.

Jan was geen grootmeester, maar wel een heel gedreven liefhebber, die af en toe tegen op papier betere spelers wist uit te halen en te winnen met een mooie slagzet.
Damvriend Piet Tuik wist te noemen dat Jan in 1984 eens mooi had gewonnen tijdens het NK Correspondentiedammen van Frits Luteijn met een Coup Napoleon.

Lid van Verdienste van Damclub Huizum

Jan had hart voor Huizum en zat daarom 26 jaar lang van 1979 tot 2005 in het bestuur van de club, achtereenvolgens als jeugdleider, wedstrijdsecretaris en secretaris.
Daarnaast zat hij in de clubbladredactie, de schooldamcommissie, de PFDB-jeugdcommissie,
in toernooicommissies en was hij arbiter.
Daarom werd hij in 2005 terecht benoemd tot Lid van Verdienste van Damclub Huizum.

Zetten noteren op een tablet

Sinds een bezoek aan Hongarije, enige jaren geleden, kon Jan zijn goede linker hand niet meer gebruiken. Dit had consequenties. Fietsen was er niet meer bij. Gelukkig was Fedde van der Laan bereid Jan iedere donderdagavond op te pikken met zijn auto.

Na afloop van een wedstrijddag bestelde Jan bij de Chinees alleen eten in stukjes,
dat hij met zijn rechter hand kon opeten. Bij Mei Wah in Leeuwarden wist men dit inmiddels wel, maar elders in het land moest dit vaak even worden uitgelegd.

Dank zij de eerder al door clubgenoot Piet Bouma ontwikkelde Toernooibase-site, kon Jan zijn damzetten doen via een tablet en een wifiverbinding, waarna automatisch de zetnotering werd bijgehouden. Hij was dan online, zodat belangstellenden zijn partijen thuis konden volgen.

Herinneringen

Sleedoornstraat
In Jan zijn voormalige flat in de Sleedoornstraat nummer 12c zijn veel dammers geweest, vaak om na een wedstrijddag wat partijen door te nemen. O.a. de tegenwoordige Omrop Fryslân-medewerker Andries Bakker herinnert zich deze damsessies nog goed.
Ook werd hier het clubblad in elkaar geniet, wat veel gestamp veroorzaakt moet hebben.

Op een bepaald moment was Jan uitgekeken op zijn flat in de Sleedoornstraat of op de bewoners om hem heen.
Ik wist via mijn nicht dat er op de Uiterdijksterweg een flat te koop stond en daar was ook een lift bij. Geen getraploop meer. Jan en ik gingen samen kijken.
Eenmaal terug in de auto bleek Jan razend enthousiast en noemde het ‘een paleiske’.
Ik zei dat hij er even rustig over na moest denken en dat hij niet de hoofdprijs moest bieden.
Maar een paar dagen later had Jan zijn nieuwe woning al gekocht.
Hij had er een mooi uitzicht richting de sportvelden van o.a. MKV en Zwaluwen.

Redder in nood

Vanuit zijn huidige woonland Ierland schrijft Pascal Stil over een ervaring tijdens het toernooi in Brunssum: Toen mijn tent het in 1990 op camping de Hitjesvijver in Heerlerheide niet meer volhield, bood Jan een plek aan in zijn hotelkamer, want daarin stonden twee bedden en hij gebruikte er maar één. Pascal is hem hier nog steeds dankbaar voor.

In een bericht van dammer Theo Wolthers lezen we dat Jan enige tijd onderdak heeft geboden aan zijn damvriend Johannes Lemstra, die door brand niet meer in zijn eigen woning kon wonen. Deze had daarna gezegd: Mijn vriendschap met Jan is eeuwig en kan nooit meer stuk.

Anekdotes

Er bestaan veel verhalen, waar Jan min of meer bij betrokken was zonder dat hij daar altijd iets aan kon doen. Ze zorgden wel voor verbazing en een glimlach. Drie kleine anekdotes.

Hangslot
Een voorbeeld is de keer dat Jan in de binnenstad van Leeuwarden zijn fiets met een hangslot had vastgemaakt aan een hek van de gracht om ergens naartoe te gaan. Bij terugkomst was het hangslot gestolen. De fiets zelf stond er nog.

Jas
Tjalling van den Bosch organiseerde in april dit jaar een gezelligheidstoernooitje in café ’t Houtsje in Heerenveen, waaraan Jan ook meedeed. Aan het einde van de middag waren we klaar. De groep besloot ergens iets te gaan eten. Jan zocht intussen zijn jas.
Vriend Aize Plantinga was al aangekleed en besloot Jan te helpen met zoeken, terwijl er steeds meer gasten het café binnen kwamen. De jas was nergens te bekennen. Na een minuut of vijf ontdekten ze wel de jas van Aize. Het bleek dat Aize al die tijd de jas van Jan aan had gehad. Deze werd even flink uitgefoeterd.

Arbiter Jan
Er zijn tegenwoordig nauwelijks meer scheidsrechters bij wedstrijden, maar in de tijd dat Jan nog arbiter was, was hij in die rol streng en resoluut.
Zo kon het gebeuren dat Jan in Cornjum de thuisclub BEGB, Bezint Eer Gij Begint, een boete gaf van 5 gulden. Dit nam men Jan niet in dank af.
Na afloop moest Jan wel weer naar huis, de bus reed niet meer en er waren alleen nog maar spelers van de thuisclub aanwezig. Ze wilden Jan wel naar Leeuwarden brengen, maar dat zou hem dan wel 5 gulden kosten. De deal werd snel gemaakt.

 

Jan, wat had je graag deze week meegedaan aan het open toernooi in het Zuid-Limburgse Brunssum. Het was één van je favoriete vakantietoernooien. Het mocht niet zo zijn.

Het zal even wennen zijn in het nieuwe seizoen op de club zonder jou.
Je zult niet meer van de partij zijn, maar je zit voor altijd in onze gedachten.

Rust zacht.



SAN



In Memoriam Jan T. Terpstra   (eerder geplaatst op www.pfdb.nl)


Dammer in hart en nieren Jan Terpstra (74) overleden


door Piet Tuik.

Hij was zonder twijfel Frieslands meest bekende dammer. Jan Terpstra, Jan T. voor intimi, was zowel op als naast het dambord in woord en gebaar onnavolgbaar en een bijzonder fenomeen voor mensen die hem op het netvlies kregen.
En dat waren er in de damwereld nogal wat. Want Jan was ruim 50 jaar lang een toernooitijger pur sang die wat betreft de frequentie van zijn deelname aan damtoernooien en damwedstrijden in de absolute top meedraaide. Aanvankelijk waren dat nog eendaagse toernooien in Friesland. Later breidde Jan zijn actieradius steeds verder uit. Vooral nadat hij eind jaren 90 zijn vliegangst wist te overwinnen, ging de rem er helemaal af en reisde hij ook veel buitenlandse damtoernooien af.

                                                                                                                       
Sleedoornstraat 12C

Zijn flat in de Sleedoornstraat 12C was sinds de jaren 70 een zoete inval, zowel voor dammers als voor andere bekenden. Alleen wanneer Cambuur speelde, Jan zelf een damwedstrijd had en op de tijden dat hij z’n wasgoed naar zijn zuster bracht, was de tent gesloten.
Tijdens nachtelijke Risk-sessies deed ie soms een greep in zijn verstofte platenverzameling. Bij good-old Udo Jurgens ging de volumeknop soms even omhoog en werd er luidkeels meegezongen. Het was altijd gezellig en Jan was een royale gastheer.                                      


Meer dan 50 jaar lid van Damclub Huizum                                                                   

Jan was meer dan een halve eeuw (red. 56 jaar) een notoir fenomeen bij Damclub Huizum.
Ex-Huizumers die de euvele moed hadden bij een andere club te gaan dammen, betichtte hij steevast van ‘’verraad’’.  Maar zelfs bij Jan groeide toch mettertijd enige mildheid en hij besloot naast DC Huizum ook bij andere damclubs te gaan dammen. Wat begon als een seizoensflirt bij Cornjum, leidde in 1998/99 zelfs tot een heus slippertje bij concurrent Oldehove-2. Jan Terpstra bleef echter een principieel mens,
hij weigerde dat seizoen uit te komen in de stadsderby met Huizum-2.

Jan volgde een cursus en ontwikkelde zich tot bevoegd damarbiter. Kwade tongen betitelden hem soms als ‘’de Saddam Hoessein onder de arbiters’’.   
Als fervent clubman was Jan bij Damclub Huizum zeer actief. Hij functioneerde onder meer als bestuurslid en hield zich jarenlang onbaatzuchtig bezig met het enthousiasmeren van de Leeuwarder schooljeugd voor het damspel.
Bij het Open Damkampioenschap van Leeuwarden, het allereerste meerdaagse toernooi voor de Friese dammers, trad hij op als organisator en penningmeester.
   

Correspondentiedammen                                                                                                    
Een aparte vermelding verdient zijn deelname aan het zgn. correspondentie-dammen, waarbij deelnemers hun zetten in die (oer)tijd in de jaren 80 nog geduldig per briefkaart aan elkaar toestuurden. Jan haalde in 1984 de NK finale en wist zelfs meervoudig Nederlands kampioen briefdammen Frits Luteijn met een geniepige Coup Napoleon te vloeren.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

NK Correspondentiedammen
Frits Luteijn - Jan T. Terpstra

Na 19-23 van Jan Terpstra met zwart, speelde Luteijn met wit 37-31.
Z wart slaat toe.


Hier moet een merkwaardige gewoonte van Jan worden vermeld: hij verbastert sommige namen tot unieke eigennamen. Eise Plantinga verwordt aldus tot ‘’Plante(n)bak’’, damtheoreticus Frits Luteijn gaat als Frits ‘’Latijn’’ door het leven en Iepie Poepjes-Koopman groeit uit tot Iepie ‘’PK’’.                                    

De rating van Jan Terpstra bivakkeert jarenlang rond de 1000.
Zijn befaamde kreet ‘’Even een winstpoginkje wagen’’ is daar wellicht deels debet aan, maar Jan is zeker geen dammer die kan worden onderschat en ingedeeld in de door hemzelf betitelde categorie ‘’knutselaars’’. Jarenlang zat Jan regelmatig verdiept in een van zijn vele dampartijen en doordat hij zoveel speelde, groeide hij uit tot een allround dammer die je zeker niet moest onderschatten. Menige sterke dammer heeft moeten ondervinden dat hij op bepaalde dagen een onneembare hindernis kon vormen.


Dammen tot op het laatst

Tot in de laatste week van zijn leven lag het dambord steevast op tafel. Zelfs afgelopen dinsdag filosofeerde Jan nog over de mogelijkheid van dispensatie voor het spelen van bepaalde damcompetitiewedstrijden in het hospice waar hij de volgende dag naar toe ging. Maar binnen enkele dagen verslechterde zijn fysieke toestand. Op zaterdag 5 augustus overleed Jan Terpstra vroeg in de morgen. We zullen het voortaan met de herinneringen aan een bijzonder mens en opmerkelijke dammer moeten doen.

 

*********

 

Zie ook: https://www.facebook.com/groups/185935825081669/permalink/2057562297919003/